Mijn familiegeschiedenis

Klik hier verder voor mijn blog

Mijn oudtante Luise Jodl, ca. 1939.

Mijn vader, die in 2013 is overleden, was Duitser. Mijn moeder, die nog leeft, is Nederlandse. Als kind in dit Duits-Nederlandse gezin raakte ik al tijdens mijn schooltijd gefascineerd door de oorlog. Ik praatte er veel over met mijn ouders en ook met mijn Duitse oom en tantes die oud genoeg waren om zich die tijd nog te herinneren.

Toen ik dertien was hoorde ik voor het eerst iets over het oorlogsverleden van Luise. Toen mijn tante Rosi een week op mij en mijn broertje paste, vertelde ze mij tijdens de afwas dat ‘tante Luise’, een bejaarde tante van mijn vader, ooit getrouwd was geweest met de Duitse generaal Alfred Jodl. Rosi legde uit dat dit een van Hitlers meest loyale generaals was geweest en dat Jodl in 1946 tijdens het proces van Neurenberg ter dood was veroordeeld wegens zijn betrokkenheid bij de Duitse oorlogsmisdaden. Luise had hem leren kennen toen zij als secretaresse werkte voor het hoofdkwartier van het Duitse leger. Ze werd eerst zijn minnares en later zijn vrouw. Ze maakte het proces van Neurenberg van dichtbij mee en ze werkte als secretaresse voor de advocaten van haar man, tot hij werd veroordeeld en opgehangen.

Later hoorde ik ook het verhaal van Tini: Luises jongere zus. Ook zij werd partijlid en werkte net als haar zus als secretaresse voor het Duitse leger, maar verloor eind jaren dertig haar geloof in de NSDAP. Zij kreeg een liefdesrelatie met de half-Joodse arts ‘Much’, die in 1943 stierf nadat hij door de SS als Jood werd ‘ontmaskerd’. Ook raakte Tini bevriend met één van de samenzweerders tegen Hitler, Albrecht Haushofer, en verzorgde zij in mei en juni 1945 als verpleegster Joden uit Auschwitz in een hospitaal in het skioord Garmisch.

De ontdekking van Luises huwelijk met Jodl kwam als een grote shock. Ik was verbijsterd dat mijn ouders me er nooit iets over hadden verteld. Dat ze met dit verhaal wilden wachten tot ik wat ouder was, begrijp ik inmiddels wel. Maar ondertussen ben ik me steeds meer gaan afvragen wat mijn Duitse familie, en daarmee ik zelf, eigenlijk met de oorlog en het nazisme te maken hebben. Het liet me nooit meer helemaal los. Ik ben historicus geworden en houd me al jaren met de oorlog en de nasleep daarvan bezig. Maar nog steeds vraag ik me af hoe nazistisch mijn eigen familie was, hoe ze dachten over Joden en wat ze wisten ze over de Holocaust.

Over de nazi-tijd gaan in onze familie veel verhalen rond. Sommige daarvan zijn zeker waar, andere lijken me onwaarschijnlijk. In elk geval intrigeren ze me steeds meer en heb ik besloten er nu verder in te duiken. Met hulp van een flinke verzameling brieven, dagboeken en memoires – aangevuld met interviews en archiefonderzoek, hoop ik meer te weten komen over de geschiedenis van mijn familie. Ik wil de herinneringen ontrafelen en laten zien welke sporen het naziverleden in mijn familie heeft achtergelaten. Hoe zag hun leven in het Derde Rijk er uit en hoe gingen zij na de oorlog om met pijnlijke gebeurtenissen? Wat werd herinnerd, wat verdrongen en hoe waar of waarschijnlijk zijn hun verhalen eigenlijk?

In 2016/2017 hield ik een blog bij met korte stukjes over mijn zoektocht naar mijn familieverleden. Aan de hand van brieven, foto’s en andere vondsten verzamel ik verhalen en orden ik gedachten, voor wat uiteindelijk een boek zal worden. Ook schreef ik een artikel over mijn familieverleden in “Under Fire. Women and World War II (2014)”

UPDATE: Met steun o.a. van het Mondriaan Fonds kan ik me vanaf 1 april 2022 tijdelijk fulltime met dit project bezig houden.


6 gedachtes over “Mijn familiegeschiedenis”

  1. Geachte Bas,

    Ik heb aandachtig je site bekeken.
    Mijn oma heeft enige weken in het Oranjehotel vastgezeten.
    Wasrschijnlijk is zij gearresteerd vanwege anti-Duitse uitlatingen in de bakkerij die mijn familie runde tegenover een klant.
    De Joodse achtergrond van mijn oma kan ook een rol gespeeld hebben.
    Exacte datum heb ik niet, opk mijn moeder kon dit niet meer exact bepalen.
    Via het Rode Kruis niet veel wijzer geworden hierover . temeer het archief niet meer compleet blijkt te zijn.

    Heeft u nog eventuele tips om dit feit te achterhalen?

    Groeten,

    Andre van der Velde

    1. Beste Andre,

      Dank voor je bericht. Heb je al eens contact opgenomen met het NIOD, dat ook allerlei gegevens beheert die betrekking hebben op het Oranjehotel? Het komt helaas vaak voor dat dergelijke informatie verloren is gegaan, maar het zou de moeite waard zijn daar eens te informeren: info@niod.knaw.nl Veel succes en vriendelijke groeten, Bas

  2. Beste Bas , eerst bedankt voor je stuk in de AD . Jannie en Lientje waren schatten voor mij . Ze hebben heel wat keren op mij gepast aan de Amstel . Ik kon ze alles vragen en hoe jong ik ook was ze vertelde me alles . Maar een ding was zeker als je zo’n honger hebt als zij hadden
    interesseert je het geen bal welke dag het is . Als je het maar overleefde die dag . Dat zal jij ook wel weten . Mijn moeder heeft gewoon Massel gehad .Mijn broer was onder gedoken bij de famillie van der Sar ,de opa en oma van Edwin .groetjes Evalina Lopes Salzedo en bedankt voor je onderzoek Mijn vader zat meer dan 3 jaar in Buchenwald en ik kreeg voor het slapen gaan verhalen uit het kamp . Maar het gaat prima met mij . Een goede WUV uitkering helpt goed .

    1. Ha Ton,
      Bedankt voor je interesse. Ik vorder langzaam, maar het zal zeker nog even duren. Ik doe het naast een baan de Anne Frank Stichting. Maar ik houd je graag op de hoogte als er een publicatiedatum in zicht is.
      Groeten Bas

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *